Bij onderzoek naar maatschappelijke polarisatie in de wijk

Sinterklaas zou zijn landelijke intocht in 2016 in Maassluis beleven. De intocht is een groot jaarlijks evenement waar een gedegen voorbereiding past. De voorgaande intochten van Meppel in 2015 en Gouda in 2014 gaven aanleiding om met extra aandacht naar de veiligheidssituatie te kijken. In Gouda hielden de tegendemonstranten zich niet aan de aangewezen plekken om te demonstreren. Voorstanders en tegenstanders van het bestaan van de Zwarte Piet-figuur vormden een opstootje, er zijn 90 mensen aangehouden en een persoon is vervolgd voor mishandeling en verzet tegen arrestatie. In Meppel werden eveneens demonstraties aangekondigd in verband met de zwarte pietendiscussie. Daar zijn geen daadwerkelijke ongeregeldheden gemeld.

Het Sinterklaasfeest maakt veel emotie los. De zwarte pietendiscussie is volop symbool voor de identiteit van Nederland. Ook hier werd, net als in Enschede, intimidatie en bedreiging ingezet.

Bedreigingen als: ‘we rammen die demonstranten het water in…’ We stonden onder hoogspanning, als we Facebook en Twitter moesten geloven werd het een ware veldslag. (ambtenaar)

Ik heb er alles aan gedaan om goed voorbereid te zijn. Er was ook sprake van dat de NVU zou komen. En Feyenoord hooligans. En Marokkaanse groepen. We waren overal op voorbereid. (bestuurder)

De bedreigingen waren zo vergaand dat de burgemeester besloot om de feestelijkheden te faciliteren met behulp van zware veiligheidsmaatregelen. De binnenstad was aangewezen als evenemententerrein en om het terrein stonden hekken. Er was veel politie op straat en de ME was paraat.

Ik was bang dat ze druppelsgewijs binnen zouden komen zodat we er geen greep op zouden kunnen krijgen. Ik vond dat ik met de burgers moest communiceren dat er hekken en poortjes zouden zijn. Burgers begrepen dat ook. Iemand zei: Het lijkt wel een risicowedstrijd. Ik beaamde dat, het beeld had er wel wat van weg. Op de dag zelf stond ik aan de kade en zong ik met de kinderen mee. Dat werd door burgers opgemerkt en op prijs gesteld. Terwijl ik zeer gespannen was. (bestuurder)

Ik zag rook uit de richting van waar de boot moest komen en dacht: daar gaan we… traangas… ik had niet eens meer in de gaten dat het de stoom uit de stoomboot was. Ik heb zoveel bagger over me heen gehad. Eigenlijk een jaar lang. Het is zo gepolariseerd. We zijn het station van de beschaving wel voorbij. (bestuurder)

De ambtenaren rond de burgemeester hebben maandenlang gewerkt aan de voorbereiding. Ook hen ging de situatie van intimidatie niet in de koude kleren zitten.

In het begin schrok ik erg, maar ik raakte wel afgestompt. Gedurende de hele maand december schoot ik in de stress als ik een telefoon hoorde gaan. Eigenlijk is het nog niet weg. Nog steeds als de telefoon gaat verstrak ik. (ambtenaar)

Overwegingen

De Sinterklaas-viering in Maassluis was het decor voor burgers die voor of tegen het fenomeen van Zwarte Piet zijn. Beide groepen dreigden de intocht van Sinterklaas te gebruiken als strijdtoneel. Het feit dat er veel kinderen bij zijn betrokken maakt bestuurders die verantwoordelijk zijn voor de veiligheid van de burgers extra kwetsbaar en beperkt ze in hun mogelijkheden.

Bestuurders en ambtenaren werden persoonlijk geraakt door de bedreigingen die hen ten deel vielen. Er werd flink beroep gedaan op hun persoonlijke stevigheid.

Patroon

Bestuurders hebben in de afgelopen jaren regelmatig te maken gehad met burgers die het gezag uitdagen en intimidatie en bedreigingen niet schuwen. We zien in de bespreking van de Enschede-casus dat er in diverse steden onrust is geweest. In maart van 2016 werd 25% van de Nederlandse bestuurders bedreigd. Toch lijkt het erop dat we de branden die de veenbrand voortbrengt nog niet als patroon herkennen. Als een enkele groep (in dit geval bestuurders en ja-pleiters ) in een gelijkaardige situatie (instroom asielzoekers) geïntimideerd wordt dan maken we onvoldoende de connectie met geweldplegers en mensen die intimidatie gebruiken om hun zin te krijgen in andere situaties. Bestuurders, ambtenaren en professionals kunnen dan nog in de cognitieve dissonantie schieten: “Ach, is het zo erg? Dat valt toch wel mee? Is het niet gewoon een incident?”.

Een incident kenmerkt zich door het losstaande karakter ervan. De geweldplegingen tegen ambulancepersoneel, PTSS bij politie, geweld in Oudejaarsnacht, pesten op school, de hoge percentages van vrouwen in de grote steden die worden lastig gevallen, demonstraties tegen asielzoekers en bedreigingen van bestuurders staan echter niet los van elkaar. Het aantal geweldplegingen tegen ambulancepersoneel en hoge aantallen PTSS bij de politie bijvoorbeeld, geeft aan dat hun beroepen steeds zwaarder worden. De hoge aantallen zijn een early warning voor de wijze waarop onze maatschappij geweld en intimidatie als onderdeel van het geheel aanvaard. De tendens om niet met respect om te gaan met medeburgers op school of op straat en online wordt sterker. Tijdens nieuwjaarsnacht is het bijvoorbeeld welhaast een ritueel aan het worden om het gezag uit te dagen. Schade en geweld calculeren we als samenleving in op deze ‘feestelijke’ nacht. Een casus als de Sinterklaasviering in Maassluis maakt duidelijk dat bestuurders niet langer zonder meer in staat zijn om de veiligheid van burgers te garanderen.

Bestuurders in Nederland zijn gericht op een vreedzame samenleving. Grenzen stellen en de agressor de-escalerend confronteren is geen dagelijkse praktijk. Uitgedaagd worden is een betrekkelijk nieuw fenomeen waar bestuurders nog hun weg in moeten vinden.

Intimidatie tegen bestuurders en geweld tegen politie zijn een spiegel waarin we kunnen zien dat er krachten zijn in de samenleving die het gezag uit evenwicht willen brengen. Met niet zozeer de onbalans als resultaat maar met als doel om te bepalen wat er in een stad en in het land gebeurt. Het is dus een machtsstrijd. Een strijd tussen burger en overheid om de feitelijke macht.

Zolang we deze gebeurtenissen als incidenten zien is het begrijpelijk dat bestuurders en politie, burgers en professionals niet goed weten wat te doen. Als deze gebeurtenissen worden gepercipieerd als een patroon, dan ontstaat er opeens een ander beeld van de situatie.

Een dergelijk patroon ondermijnt het gezag van een bestuurder, duwt hem of haar uit positie, maakt duidelijk dat het gezag uit evenwicht te brengen en daarmee kwetsbaar is, stelt de legitimiteit van het gezag ter discussie, ondermijnt op feiten gebaseerd debat, doet de zekerheid verdwijnen dat gegevens die als feiten gepresenteerd worden kloppen, maakt vreedzame uitwisseling van ideeën onmogelijk, rekent af met de vanzelfsprekende bescherming van vrouwen en minderheden in onze rechtstaat. Dit leidt op den duur tot een steeds minder goed geïnformeerde bevolking en een elite die los van de bevolking ter harer meerdere eer en glorie beslissingen neemt. En dat is precies datgene waarvan een grote groep van de bevolking die de nieuwe partijen op de rechterflank van het politieke spectrum steunt, de huidige bestuurders beticht.

Als genoemde elementen in samenhang worden gezien en als patroon worden geïdentificeerd dan kunnen we beleid maken en handelingsperspectieven ontwikkelen die de stevigheid van de democratische orde kunnen ondersteunen.

Andere Casussen:

Casus 1. Enschede heeft plannen voor de bouw van een AZC in een volkswijk.

Casus 1.a Vervolg: Talkshow Pauw en anonieme actie

Casus 3. Onrust in wijk Poelenburg in Zaanstad

Casus 4. Burgemeesterswijk Maassluis

Terug naar onderzoek naar maatschappelijke polarisatie in de wijk

Disclaimer: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze website mag op welke wijze dan ook worden vermenigvuldigd, aangepast, openbaar gemaakt en/of doorgegeven, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stillare.